Rhythm 0

Yıl 1974, İtalya’nın Napoli şehrinde Sırp asıllı performans sanatçısı Marina Abramovic  Rhythm 0 adını verdiği gösterisini gerçekleştirmek üzereydi.  Abromoviç’in bilmediği ise bu gösterinin, gösteri sanatları tarihinin belki de en unutulmaz ve korkunç gösterilerinden birisi olacağıydı.

Abramoviç’in ‘Rhythm 0’ adlı  bu gösterisinde, gösteriye gelenlerin kendi üzerinde kullanmaları için bir masa üzerine toplam 72 parçadan oluşan objeler koymuştu. Masanın üzerinde  çikolatalı kekten zincire bıçaktan 
çiçeğe kadar birçok farklı obje  bulunuyordu. Hatta masada bir silah ve mermi bile mevcuttu. Altı saat sürecek olan bu gösterisi boyunca ziyaretçiler masadan aldıkları eşyaları sanatçı üzerinde diledikleri gibi kullanacak, tüm bu süre içerisinde de sanatçı hiç bir tepki vermeden adeta bir cansız manken gibi pasif kalacaktı.

 Abramoviç bu gösterisiyle vermek istediği mesaj basit bir o kadar da derindi. İnsanların iyiyle kötü arasında bie seçim yapma şansları vardı ve Abramoviç’in tepkisizliği onlara bu tercihlerinde olabildiğine doğal hareket etme imkanını verecekti. Zira vermişti de..

Gösterinin başlarında izleyiciler sanatçıya karşı oldukça nazikve iyi niyetli davranıyorlardı. Kimisi masadan aldığı keki yediriyor, kimi çiçekleri eline tutuşturuyor, kimisi de saçlarını okşuyordu.

Fakat performansın ilerleyen bölümlerinde gösterideki bu nazik ve ılımlı hava  tersine dönmeye başladı. Her şey izleyiciler arasından bir kadının Abramoviç’e hafif bir tokat atmasıyla başladı.  Sanatçının atılan tokata hiçbir tepki vermemesi izleyiciler arasında bazılarının tokatların şiddetini arttırmasına sebep oldu. Ancak olaylar bununla da sınırlı kalmadı.

 İzleyiciler arasından bir adam masada bulunan silahı alarak kadını alnına dayadı. Ardından silahı kadının eline tutuşturarak boynuna dayamasını sağladı. Bazı insanlar sanatçının yüzüne yazılar yazarken artık  cinsel tacizler de başlamıştı. Kimisi kadını öperken kimileri de kalçalarını, göğüslerini sıkıştırıyordu. 

Nihayetinde kalabalık, sanatçının üzerindeki elbiseleri makaslarla parçalayarak onu çırılçıplak bıraktı. Tabi bununla da yetinmediler. Taciz ve saldırılar öle boyuta ulaştı ki bazı insanlar bıçakla Abromoviç’in vücudunda kesikler atıyorlardı. Onu salonda gezdiriyorlar bu sırada tacizler de devam ediliyordu. Hatta bir kişi tecavüze bile yeltenmişti. Bu sırada yaşanan rezilliğe daha fazla dayanamayan birkaç kişinin müdahalesiyle bu girişim engellendi. 

Kalabalık kadının çıplak fotoğraflarını çekiyor ve bazılarını da eline tutuşturmaya başladılar. Bu esnada kendi çıplak fotoğraflarını tutan kadın göz yaşları içindeydi,  ancak kalabalık onu bir obje olarak değerlendirme konusunda ısrarcıydı. 

Sağduyu..

Elbetteki kalabalığın içerisinde bu yaşananlardan rahatsızlık duyan bir azınlık da vardı. Fakat yaşanan vahşet karşısında bir tepki koyma cesaretini gösteremiyorlardı. Ta ki ziyaretçiler arasından bir  kadının çıkıp, Abramovic’in gözyaşlarını silerek ona sarılmasına kadar…

Kadının ardından, Abramoviç’e  yapılanlardan rahatsızlık duyan azınlık grup, onun etrafında bir koruma çemberi oluşturdu. Ona kıyafetlerini geri giydirdiler, vücudunun çeşitli yerlerinde oluşan yaraları bantlarla kapattılar ve kadına sakinleşmesi için sigara ikram ettiler.

    Nihayetinde süre dolup  performansın sona ermesiyle Abramovic, yeniden hareket etmeye başladı. Kısa bir süre önce duyarsızca işkencelere maruz bıraktıkları  tepkisiz objenin yeniden bir birey formuna dönüşmesi izleyicilerin dehşet içinde ortamdan kaçışmalarına sebep olmuştu.      

Marina Abramovic in  Rhythm 0 gösterisinin kısa bir sürede sosyal bir trajediye dönüşmesi, şüphesiz insanın toplumsal davranış şekilleri konusunda da ibretlik çıkarımlar yapmamıza sebep olmuştu. İnsanların savunmasız bir bireye olan yaklaşımını belirleyen temel faktörün yine toplumun genel tavrı olduğunu açık şekilde ortaya koymuştu. Çoğunluğun birbirinden cesaret alarak en ilkel dürtülerini ortaya çıkarması için yeterli motivasyonun bazen ufak bir tokat, yapılan işkencelerden rahatsız olan bir azınlık içinse karşı tepkilerini için motivasyonunun küçük bir sarılma olabileceği bu duruma en uygun örnek teşkil etmekteydi.