Bütçe, bir kurumun belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminlerini gösteren bir plandır. Bütçe, kurumun amaç ve hedeflerine ulaşmasını sağlayan bir araçtır. Bütçe, aynı zamanda kurumun mali performansını ölçen ve denetleyen bir rapordur. Bütçe, hem kamu hem de özel sektör kurumları için önemlidir.
Bütçe hazırlama ve uygulama sürecinde uyulması gereken bazı temel ilkeler vardır. Bu ilkeler, bütçenin etkin, verimli, şeffaf ve hesap verebilir olmasını sağlar. Bu ilkeler, aynı zamanda bütçenin kurumun stratejik planıyla uyumlu olmasını ve kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlar.
Başlıca bütçe ilkeleri şunlardır:
- Genellik ilkesi: Bu ilke, bütçede gelir ve gider kalemlerinin tümünün gösterilmesini gerektirir. Bütçede hiçbir gelir veya gider kalemi gizli tutulmaz veya başka bir bütçeye aktarılmaz. Bu ilke, bütçenin gerçekçi ve şeffaf olmasını sağlar.
- Yıllık olma ilkesi: Bu ilke, bütçenin belirli bir dönemi kapsamasını gerektirir. Genellikle bütçe, bir takvim yılı veya bir mali yılı kapsar. Bu ilke, bütçenin güncel ve zamanlı olmasını sağlar.
- Teklik ilkesi: Bu ilke, bütçenin tek bir belge olarak hazırlanmasını ve sunulmasını gerektirir. Bütçede gelir ve gider kalemleri birbirinden ayrılmaz veya başka bir bütçeye bağlanmaz. Bu ilke, bütçenin bütünlüğünü ve dengeyi sağlar.
- Açıklık ilkesi: Bu ilke, bütçenin anlaşılır ve erişilebilir olmasını gerektirir. Bütçede gelir ve gider kalemleri açık ve net bir şekilde tanımlanır ve gerekçelendirilir. Bütçe, ilgili tarafların görüş ve katkılarına açıktır. Bu ilke, bütçenin katılımcı ve hesap verebilir olmasını sağlar.
- Doğruluk ilkesi: Bu ilke, bütçenin gerçekçi ve tutarlı olmasını gerektirir. Bütçede gelir ve gider tahminleri, geçmiş verilere, mevcut koşullara ve gelecek beklentilerine dayanır. Bütçe, mantıklı ve kabul edilebilir varsayımlara dayanır. Bu ilke, bütçenin güvenilir ve sürdürülebilir olmasını sağlar.
- Samimiyet ilkesi: Bu ilke, bütçenin dürüst ve iyi niyetli olmasını gerektirir. Bütçede gelir ve gider tahminleri, kasıtlı olarak abartılı veya küçümsenmez. Bütçe, kurumun amaç ve hedeflerine uygun olarak hazırlanır ve uygulanır. Bu ilke, bütçenin etik ve sorumlu olmasını sağlar.
- Denklik ilkesi: Bu ilke, bütçenin gelir ve giderlerinin birbirine eşit veya yakın olmasını gerektirir. Bütçe, gelirleri giderlerini karşılayacak veya giderleri gelirlerini aşmayacak şekilde hazırlanır. Bu ilke, bütçenin dengeli ve istikrarlı olmasını sağlar.
Bütçe ilkeleri, bütçenin kurumun amaç ve hedeflerine ulaşmasını sağlayan bir araç olmasını sağlar. Bütçe ilkeleri, aynı zamanda bütçenin kurumun mali performansını ölçen ve denetleyen bir rapor olmasını sağlar. Bütçe ilkeleri, hem kamu hem de özel sektör kurumları için önemlidir. Bütçe ilkelerine uygun olarak hazırlanan ve uygulanan bir bütçe, kurumun etkin, verimli, şeffaf ve hesap verebilir olmasını sağlar.
